Polski ustawodawca w art. 5b ustawy o samorządzie gminnym[1] przewidział możliwość powołania na terenie gminy młodzieżowej rady gminy: „1. Gmina podejmuje działania na rzecz wspierania i upowszechniania idei samorządowej wśród mieszkańców gminy, w tym zwłaszcza wśród młodzieży. 2. Rada gminy na wniosek zainteresowanych środowisk może wyrazić zgodę na utworzenie młodzieżowej rady gminy mającej charakter konsultacyjny. 3. Rada gminy, powołując młodzieżową radę gminy, nadaje jej statut określający tryb wyboru jej członków i zasady działania”.
Powołanie młodzieżowej rady ma charakter fakultatywny – nie ma obowiązku, by każda gmina w swoim obszarze terytorialnym takową posiadała. Ustawodawca jedynie rekomenduje podobną formę działania, w celu promocji społeczeństwa obywatelskiego oraz popularyzowania aktywności wśród młodzieży. Rada może powstać z inicjatywy „zainteresowanych środowisk”, które nie są precyzyjnie określone i jednoznacznie zdefiniowane. Zastosować można jednak co do nich wykładnię rozszerzającą: „Ustawodawca nie definiuje tego pojęcia, lecz w świetle ratio legis przepisu, interpretować należy je jak najszerzej. Zainteresowane środowiska to m.in. mieszkańcy gminy, organizacje społeczne czy rada pedagogiczna konkretnej szkoły. Bez wątpienia w skład tego terminu wchodzi także sama młodzież, reprezentowana przez określonych przedstawicieli lub po prostu zrzeszona w konkretnej organizacji (np. samorządzie uczniowskim, klubie sportowym czy turystycznym). W piśmiennictwie zaliczono do kategorii „zainteresowanych środowisk” także organy gminy, zarówno te stanowiące, jak i wykonawcze. Ten ostatni przypadek budzi więcej wątpliwości, jednak skoro promowanie idei samorządowej jest zadaniem własnym gminy, które może być realizowane m.in. przez powołanie m.r.g., a wójt wykonuje zadania gminy określone przepisami prawa (art. 30 ust. 1 SamGminU), to nie ma przeszkód, aby także temu organowi przyznać kompetencję do występowania z inicjatywą utworzenia rady młodzieżowej”[2].
Powołując młodzieżową radę, gmina ma obowiązek nadać jej statut, określający tryb wyboru jej członków oraz zasady działania. Ustrój młodzieżowej rady nie został przez ustawodawcę sprecyzowany w sposób jasny: „Z formalnego punktu widzenia, m.r.g. nie jest ani organem gminy, ani jednostką organizacyjną gminy, ani jednostką pomocniczą według klasyfikacji wynikającej z SamGminU. Stanowi ona instytucję sui generis i może być zaliczona do szeroko pojętej struktury samorządu gminnego”[3]. Kompetencje młodzieżowej rady są dość ograniczone – mają charakter jedynie konsultacyjny i w żaden sposób nie wiążą organów. Przykładami aktywności młodzieżowych rad mogą być m. in.: opiniowanie i wnioskowanie do organów gminy w zakresie spraw mieszczących się w katalogu zadań własnych gminy; opiniowanie aktów prawnych wydawanych przez organy gminy w zakresie spraw dotyczących młodzieży; rozpowszechnianie wśród środowisk młodzieżowych informacji dotyczących działalności młodzieżowej rady gminy; podejmowanie działań mających na celu stworzenie ram współpracy z innym środowiskami i gremiami np. z radami seniorów, członkami organizacji pozarządowych współpracujących z gminą; uczestniczenie w pracach organów gminy i jej organów wewnętrznych w celu lepszego poznania form działania samorządu gminnego.
[1]Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 1990 Nr 16 poz. 95 z późn. zm.).
[2]Ziółkowski D., Młodzieżowa rada gminy, [w:]op. cit., s. 83-93 – https://sip.legalis.pl/document-view.seam?documentId=mjxw62zogi3damrqheytkojoobqxalrugmydknzxg42q&refSource=toc
[3]Ziółkowski D., Młodzieżowa rada gminy, [w:]op. cit., s. 83-93 – https://sip.legalis.pl/document-view.seam?documentId=mjxw62zogi3damrqheytkojoobqxalrugmydknzxg42q&refSource=toc
