Wszelkie konsultacje społeczne powinny być prowadzone w zgodzie ze standardami zawartymi w dokumencie „Siedem Zasad Konsultacji”, których założeniem jest przede wszystkim poprawa jakości decyzji i legislacji. Twórcom przyświecał cel możliwości artykulacji i wymiany poglądów, tak by prawo mogło uwzględniać wielorakie potrzeby obywateli, grup, środowisk i instytucji społeczeństwa obywatelskiego. Wysłuchanie racji różnych stron pozwala wcześnie wychwycić błędy i stworzyć bardziej wyważone rozwiązania, służące jak największej ilości obywateli.
Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji, do siedmiu zasad konsultacji należą:
- Dobra wiara (Konsultacje prowadzone są w duchu dialogu obywatelskiego. Strony słuchają się nawzajem, wykazując wolę zrozumienia odmiennych racji).
- Powszechność (Każdy zainteresowany tematem powinien móc dowiedzieć się o konsultacjach i wyrazić w nich swój pogląd).
- Przejrzystość (Informacje o celu, regułach, przebiegu i wyniku konsultacji muszą być powszechnie dostępne. Jasne musi być, kto reprezentuje jaki pogląd).
- Responsywność (Każdemu, kto zgłosi opinię, należy się merytoryczna odpowiedź w rozsądnym terminie, co nie wyklucza odpowiedzi zbiorczych).
- Koordynacja (Konsultacje powinny mieć gospodarza odpowiedzialnego za konsultacje tak politycznie jak organizacyjnie. Powinny one być odpowiednio umocowane w strukturze administracji).
- Przewidywalność (Konsultacje powinny być prowadzone od początku procesu legislacyjnego. Powinny być prowadzone w zaplanowany sposób i w oparciu o czytelne reguły).
- Poszanowanie interesu ogólnego (Choć poszczególni uczestnicy konsultacji mają prawo przedstawiać swój partykularny interes, to ostateczne decyzje podejmowane w wyniku przeprowadzonych konsultacji powinny reprezentować interes publiczny i dobro ogólne).
Sprawdzenie, czy konkretne konsultacje społeczne czynią zadość wymienionym punktom, nie jest w praktyce łatwe do wyegzekwowania, bowiem w dużej mierze opiera się na subiektywnych odczuciach uczestników. Pomocą dla przedstawicieli organizacji pozarządowych przy weryfikacji mogą być kryteria opisane w dokumencie opublikowanym przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji[1] (w rozdziale zatytułowanym 1.4. PO CZYM POZNAĆ, ŻE STOSUJEMY SIEDEM ZASAD KONSULTACJI?).
