Prawo do składania wniosków gwarantuje organizacjom pozarządowym Konstytucja RP. Jej artykuł 63 brzmi: „Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej (…)”. Konstytucja uprawnia więc każdego (osobę fizyczną, osobę prawną oraz jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną) do składania wniosków kierowanych do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych, w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Ponadto, prawo do składania wniosków zostało przez ustawodawcę rozwinięte w Kodeksie postępowania administracyjnego[1], w dziale VIII – Skargi i wnioski.
Jak stanowi art. 221 § 3 kpa: „Skargi i wnioski można składać w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą”, w związku z tym wniosek nie musi być bezpośrednio związany z interesem podmiotu wnoszącego. Przedmiot wniosku dotyczyć może w szczególności spraw ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy i zapobiegania nadużyciom, ochrony własności, lepszego zaspokajania potrzeb ludności. Wymienione przykłady nie stanowią natomiast katalogu zamkniętego, mogą być kształtowane przez wnioskodawcę swobodnie (oczywiście w zgodzie z pozostałymi przepisami prawa). O charakterze pisma nie decyduje jego forma zewnętrzna, lecz treść (jeśli wniosek będzie zawierał zarzuty zostanie zakwalifikowany jako skarga). O sposobie załatwienia wniosku, podobnie jak w przypadku petycji, zawiadamia się wnioskodawcę; organ nie ma jednak obowiązku upublicznienia pisma na swojej stronie internetowej. Jeżeli organ, który otrzymał wniosek, nie jest właściwy do jego rozpatrzenia, obowiązany jest w ciągu siedmiu dni przekazać go właściwemu organowi. O przekazaniu wniosku zawiadamia się równocześnie wnioskodawcę. Właściwy do załatwienia wniosku organ powinien działać bez zbędnej zwłoki – maksymalny termin na załatwienie wniosku nie może przekroczyć miesiąca.
Dopuszczalność składania wniosków, podobnie jak i petycji jest gwarantowana konstytucyjnie oraz ustawowo. Dla organizacji pozarządowych może być to nieskomplikowana możliwość oddziaływania na system prawny w Polsce tak by uwzględniał on postulaty NGO-sów.
[1] Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 1960 Nr 30 poz. 168 z późn. zm.).
