Rada Działalności Pożytku Publicznego, zgodnie z art. 35 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie[1] powstała jako organ opiniodawczo-doradczy Przewodniczącego Komitetu. Do jej podstawowych zadań w szczególności należy: 1) wyrażanie opinii w sprawach dotyczących stosowania ustawy; 2) wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych oraz programach rządowych, związanych z funkcjonowaniem organizacji pozarządowych oraz działalnością pożytku publicznego oraz wolontariatu; 3) udzielanie pomocy i wyrażanie opinii w przypadku sporów między organami administracji publicznej a organizacjami pozarządowymi, lub podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3, związanych z działalnością pożytku publicznego; 4) zbieranie i dokonywanie analizy informacji o prowadzonych kontrolach i ich skutkach; 5) wyrażanie opinii w sprawach zadań publicznych, zlecania tych zadań do realizacji przez organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 oraz rekomendowanych standardów realizacji zadań publicznych; 6) tworzenie, we współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3, mechanizmów informowania o standardach prowadzenia działalności pożytku publicznego oraz o stwierdzonych przypadkach naruszenia tych standardów; 7) organizowanie wyborów przedstawicieli organizacji pozarządowych do składu komitetu monitorującego, o którym mowa w art. 14 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020, i organizowanie postępowania w celu wyłonienia organizacji pozarządowych do składu komitetu monitorującego, o którym mowa w art. 16 ustawy z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027.
Kadencja Rady trwa 3 lata, a jej zespół osobowy wynosić musi przynajmniej 20 osób, w skład których wchodzą: przedstawiciele organów administracji rządowej i jednostek im podległych lub przez nie nadzorowanych, przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych, związków i porozumień organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3. Wpływ na powołanie i odwołanie Członków Rady ma przede wszystkim Przewodniczący Komitetu, który jest także odpowiedzialny za zwoływanie posiedzeń.
Powołanie powyższego organu jest aktualnie obowiązkiem organu wykonawczego – samorząd musi (jeśli taką wolę wyrażą organizacje pozarządowe) utworzyć radę. Brak odpowiedzi na wniosek organizacji, można zaskarżyć do sądu administracyjnego. Kompetencje rady, mimo że oscylują głównie wokół konsultowania i opiniowania dokumentów dla potrzeb organu jednostki administracyjnej, przy której działają, mogą być poszerzane – tak naprawdę od zaangażowania i inicjatywy konkretnej rady zależy jej zasięg działania i intensywność wpływu, który wywiera.
[1] Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2016 r., poz. 1817 z późn. zm.).
